ZABYTKI SAKRALNE
Krzyż żelazny o wysokości 17,5 metra, który wznosi się na szczycie góry Giewont, został zbudowany przez katolickich parafian Zakopanego w 1901 roku z inicjatywy proboszcza Kazimierza Kaszelewskiego. Najpierw aby zobaczyć, jak duży krzyż musiałby być aby widzieć go z Zakopanego, zainstalowano drewniany o wysokości 10,5 m. Krzyż składający się z 400 pojedynczych elementów o łącznej masie prawie 2000 kg, zastał przeniesiony na plecach przez mieszkańców miasta z Hali Kondratowej, na którą były przewożone przez wozy konne, wraz z 400 kg cementu i wody . Krzyż został odnowiony w 1975 r. Pozostaje symbolem Zakopanego z milionami turystów odwiedzających szczyt góry w ramach pielgrzymek i wycieczek. Coroczna msza odbywa się w kościele Świętego Krzyża w Zakopanem, aby upamiętnić datę postawienia monumentu. Należy wspomnieć że przebywanie na szczycie Giewontu jest niewiarygodnie ryzykowne podczas burzy z uwagi na wyładowania atmosferyczne. Smierc do tej pory w ten sposób poniosło kilku turystów.
Kaplica Najświętszego Serca Jezusa w Jaszczurówce, jedna z najbardziej rozpoznawalnych w regionie, została wzniesiona w stylu witkiewiczowskim przez góralskich cieśli w latach 1904 – 1907 i została całkowicie zmontowana bez użycia jednego gwoździa. Wystrój wnętrz, zaprojektowany przez architekta, posiada witraże przedstawiające Matkę Boską Częstochowską z godłem Polski po prawej stronie ołtarza głównego i Matkę Boską Ostrobramską z litewskim godłem po lewej stronie. Ołtarz główny przypomina główną ścianę klasycznego góralskiego domu i jest bogato zdobiony unikatowymi rzeźbami. Ołtarze boczne zostały dodane w 1954 roku i zostały wyrzeźbione przez Jozefa Janosa. Kaplica stoi na terenie Tatrzańskiego Parku Narodowego i znajduje się na Szlaku Architektury Drewnianej. Na dolnej kondygnacji znajduje się galeria tematyczna, która zmienia eksponowane prace okresowo. Przez dziesięciolecia świątynią opiekują się przede wszystkim księża marianie i ich staraniem przeszła wiele prac konserwatorskich, w tym montaż nowoczesnego systemu przeciwpożarowego zainstalowany w celu zapewnienia iż świątynia będzie odwiedzana przez kolejne pokolenia. Kaplica położona jest przy drodze z Zakopanego do Morskiego Oka, u wylotu Doliny Olczyskiej. Biskup Karol Wojtyła, późniejszy Papież Jan Paweł II, często odwiedzał to popularne miejsce kultu podczas swoich wizyt w Tatrach.
XVIII-wieczny kościół św. Jana Apostoła i Ewangelisty na Harendzie został przeniesiony w 1947 roku z Zakrzowa koło Kalwarii Zebrzydowskiej do Zakopanego, po zbudowaniu w Zakrzowie nowego sanktuarium. Wnętrza zdobią obrazy i zawierają trzy barokowe XVIII – wieczne ołtarze przywiezione z Książa Wielkiego, odnowione przez Władysława Jarockiego (zięcia Jana Kasprowicza). Główny ołtarz przedstawia św. Jana, patrona kościoła, po prawej, scena z Betlejem, po lewej – scena Wniebowstąpienia. W malowidłach nie brakuje akcentów regionalnych: pasterze z Betlejem to górale, a scena Wniebowstąpienia ma tło tatrzańskiego krajobrazu. Obok kościoła znajduje się mauzoleum i muzeum poświęcone Janowi Kasprowiczowi. Kościół położony jest na Małopolskim Szlaku Architektury Drewnianej i wpisany na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO.
Najstarsza, drewniana (modrzewiowa) budowla religijna w Zakopanem to kościół Matki Boskiej Częstochowskiej przy ulicy Kościeliskiej zwany „starym kościółkiem”, pochodzący z 1847 r. Początkowo kościół poświęcony był Św. Klemensowi na cześć Klementyny Homolascowej, właścicielki dworu kuźnickiego która sfinansowała budowę kościoła. W 1851 r. z inicjatywy ówczesnego proboszcza ks. Józefa Stolarczyka doprowadzono do rozbudowy kościoła, a także dzwonnicy. Ołtarz główny z obrazem Matki Boskiej i boczne ołtarze, pochodzące z II połowy XIX wieku, zostały wyrzeźbione przez góralskiego twórcę Wojciecha Kułacha – Wawrzyncoka, zwanego „Leonardo da Vinci z Gliczarowa”, a także jego brata Piotra. Wnętrze zdobią obrazy wielu świętych ludowych, w tym wizerunek św. Pawła spadającego z konia w drodze do Damaszku, który został namalowany przez anonimowego artystę i stacje krzyżowej dzieła Eweliny Pęksy, znanej artystki lokalnej, laureatki nagrody im. Brata Alberta za sztukę religijną. Pochodzący z przełomu XIX i XX wieku zegar tyka na ścianie dodając wyjątkowej atmosfery. Niewielka ambona po lewej stronie kościoła jest tam gdzie niegdyś wielka postać księdza Stolarczyka stała głosząc kazania pomimo niewłaściwego zachowania jego parafian. Legenda głosi, że górale przychodząc do kościoła zapalali swoje fajki od Paschału, nie z uwagi na brak szacunku, ale ze względu na prosty brak wiedzy. Wiele z tego co głosił kapłan, o czym wspomina w księgach parafialnych, było zupełnie nowe dla ludzi. Obok kościoła znajduje się mała kamienna kaplica. Zbudowana na początku XIX wieku przez Pawła Gasienicę, niektórzy mówią że z pieniędzy pochodzących z przestępstwa jako pokutę za swoje grzechy. Figury dwóch słowiańskich świętych, Andrzeja Świerada i Benedykta Stojsława, stanowią główne elementy dekoracyjne zamkniętego wnętrza kaplicy wraz z symbolami czterech Ewangelistów.
